Czas na przyjazny gaz: Gaz łupkowy w Parlamencie Europejskim

Wszystko to uważam za nasz ogromny sukces.
Należy bowiem pamiętać, że w całej Europie wciąż odczuwany jest niepokój związany z wydobyciem gazu łupkowego: od obywatelskich protestów po zakazy eksploatacji, które część państw wprowadziło z obawy o jej wpływ na zdrowie i życie ludzi. Gdy kilka miesięcy temu otworzyliśmy debatę na ten temat w Komisji Ochrony Środowiska, zaczynaliśmy od bardzo skrajnych stanowisk, które postulowały wprowadzenie całkowitego zakazu eksploatacji gazu ze złóż niekonwencjonalnych w całej Europie. W takich warunkach podjąłem się przygotowania raportu. Wiadomo było, że przed nami trudne zadanie. Jednak dzięki wysłuchaniom publicznym, konferencjom, spotkaniom poświęconym eksploatacji gazu łupkowego, które organizowałem przez ten czas, emocje nieco opadły, a dyskusję udało się oprzeć na rzeczowych argumentach.
Głosowanie nad raportem pozwoliło nam sprowadzić tę sprawę do właściwych proporcji: gaz łupkowy nie jest już europejskim „chłopcem do bicia”, dyżurnym tematem kontrowersyjnym, lecz po prostu paliwem, które może dziś być wydobywane. Należy przy tym oczywiście pamiętać o szeregu towarzyszących jego eksploatacji ograniczeń. Nikt bowiem nie powinien odważyć się na rozpoczęcie wierceń, jeśli nie będą spełnione i zagwarantowane najwyższe standardy bezpieczeństwa.

W trosce o ich zachowanie raport postuluje więc: stworzenie europejskiego katalogu najlepszych dostępnych praktyk technologicznych, prowadzenie stałego monitoringu i kontroli procesu wydobycia, opracowanie najwyższych standardów bezpieczeństwa i minimalizowanie ryzyka, wprowadzenie odpowiedzialności za wszystkie wyrządzone szkody – opartej na zasadzie „zanieczyszczający płaci” – oraz pełną przejrzystość działań. Pociąga ona za sobą kolejne obowiązki: deklarowanie składu i stężenia płynów używanych do odwiertów, minimalizację użycia substancji szczelinujących, ich rejestrację (zgodną z prawem europejskim, które już teraz zobowiązuje wszystkich użytkowników produktów chemicznych do ich rejestrowania) i przeprowadzenie oceny wpływu wydobycia na środowisko.
Raport odnosi się również do wzbudzającej duże emocje kwestii zużycia wody (podnieśli ją m.in. Bułgarzy, którzy uważają, że wydobycie gazu łupkowego niekorzystnie wpływa na stan wody na obszarach rolnych). W dokumencie kładę więc nacisk na dbałość o stan wody przed i po odwiertach, sprawdzanie jej jakości oraz kompleksową ocenę sytuacji hydrologicznej.

Taki katalog najlepszych praktyk, które powinny być stosowane w wydobyciu gazu łupkowego, zaproponowała także Międzynarodowa Agencja Energetyki, nazywając je „złotymi zasadami”.
Jedną z najbardziej kontrowersyjnych poprawek, wprowadzoną na ostatnim posiedzeniu, było postulaty niektórych członków Komisji Środowiska, aby szczelinowanie hydrauliczne był bezwzględnie zakazane na obszarach szczególnie wrażliwych i silnie zagrożonych, np. pod powierzchnią i na powierzchni obszarów ochrony wody pitnej oraz na terenach wydobycia węgla kamiennego. Pierwsza część tego zapisu wydaje się oczywista, choć być może jest zbyt ogólnie sformułowana. Nikt przecież nie pozwoli na eksploatację gazu łupkowego na terenach o szczególnym znaczeniu z punktu widzenia zasobów wody pitnej czy wód mineralnych. Tam, gdzie od wieków występują pokłady wód mineralnych, istnieje obawa, że wydobycie gazu niekonwencjonalnego im zagrozi (przypominam tu Państwu burzę, która rozpętała się po informacjach, że w przyszłości będzie można wiercić w Krynicy). Oczywistej ochronie podlegają również tereny o specyficznej bioróżnorodności i posiadające specjalny status prawny, np. parki narodowe. Przed sesją plenarną będziemy więc chcieli doprecyzować ten paragraf.

W drugiej części wspomnianej poprawki jej autorzy odnoszą się do działań na terenach pokopalnianych, a więc prawdopodobnie do tuneli i korytarzy, które są wynikiem eksploatacji (w przeszłości i obecnie) węgla kamiennego. Ich występowanie rodzi obawę przed niekontrolowanymi przepływami płynu szczelinującego pomiędzy dużymi warstwami geologicznymi. Tu będziemy dążyć do zmiany i uściślenia zapisu.

W listopadzie dokument trafi na sesję plenarną wraz z raportem Komisji Przemysłu i Energii PE (ITRE). To będzie z pewnością burzliwa i trudna debata, przed którą konieczna jest mobilizacja sił, aby nie dopuścić do wprowadzenia niekorzystnych zapisów. Gaz łupkowy wywołuje bowiem wciąż wiele kontrowersji. Nawet w Komisji Przemysłu i Energii, która skupiła się na aspektach ekonomicznych i gospodarczych wydobywania gazu łupkowego, niełatwo było przeforsować pozytywne stanowisko – osiągnięto je stosunkiem głosów 32:23.

W Polsce chcemy wydobywać gaz łupkowy. Jeśli jednak istniałby chociaż cień podejrzenia, że jego eksploatacja może zagrozić środowisku i zdrowiu ludzi, każdy organ wydający koncesję dobrze się zastanowi zanim podejmie pozytywną decyzję. Pamiętajmy, że niepokój (również „przynoszony z zewnątrz”) związany z wydobyciem gazu łupkowego pojawia się w miejscach, gdzie prowadzone są odwierty. Dzieje się tak w całej Europie, również w Polsce – proszę spojrzeć, co się dzieje na Zamojszczyźnie.

Dlatego z Parlamentu Europejskiego musi płynąć jasny przekaz: tak, możemy wydobywać gaz, ale tylko przy zachowaniu standardów zapewniających bezpieczeństwo zdrowia ludzi i przestrzeganiu najwyższych norm prawa europejskiego oraz krajowego. I takie właśnie stanowisko wyraża raport Komisji Ochrony Środowiska.